"Η κατάληξη του προβλήματος του Ελληνικού χρέους επηρεάζει σημαντικά το μέλλον και την βιωσιμότητα της ΕΕ". Αυτή είναι μια φράση που ακούγεται και έχει γίνει κλισέ, αλλά την ουσία της δεν την αντιλαμβάνονται όλοι. Τουλάχιστον οι πολιτικοί, όχι μόνο Έλληνες αλλά και Ευρωπαίοι, θα έπρεπε να την γνωρίζουν.
Είναι δεδομένο ότι οι δανειακές υποχρεώσεις της Ελλάδας για το 2012 δεν θα μπορέσουν να καλυφθούν, ούτε με τα χρήματα του μνημονίου. Ένας πρωτογενώς ελλειμματικός προϋπολογισμός (πρωτογενής=χωρίς τους τόκους, μόνο έσοδα-έξοδα), δύναται να καταστεί πλεονασματικός του χρόνου. Οι περικοπές είναι πολλές και οι διαρθρωτικές αλλαγές ίσως φέρουν μια ανάπτυξη, η οποία συνήθως ακολουθεί το τέλμα. Όμως το 2012 η Ελλάδα των 50δις εσόδων και των 50+δις εξόδων θα πρέπει να πληρώσει περίπου 80δις σε λήξεις ομολόγων και τόκους. Το μνημόνιο προβλέπει δανειακή χορήγηση... 12δις. Συνεπώς τα χρήματα δεν καλύπτονται. Η ελπίδα του Υπουργού Οικονομικών κ.Παπακωνσταντίνου για επιστροφή στις αγορές είναι φρούδα εκ τω γεννάσθαι.
Τα ενδεχόμενα είναι τα εξής:
1. Να αφεθεί η Ελλάδα στην τύχη της.
Αυτό σημαίνει πλήρης στάση πληρωμών. Δηλαδή δεν πληρώνονται μισθοί στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και συντάξεις. Συνακόλουθα θα υπάρξει οξεία κοινωνική αναταραχή, με βία και πιθανές καταστροφές σε περιουσία Ελλήνων και ξένων επενδυτών. Πέραν του ότι οι ξένοι που έχουν ήδη επενδύσει στην Ελλάδα θα βρεθούν με μειωμένης αξίας περιουσία, το Ευρώ θα καταστεί πλήρως αναξιόπιστο. Όταν έρθει η ώρα να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της η Ιταλία και η Ισπανία κανείς δεν θα αγοράζει τα 10ετή ομόλογά τους, καθώς θα υπάρχει το ιστορικό μη πληρωμής και μη στήριξης από την Ελλάδα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί με όλες τις χώρες της Ευρωζώνης, σε ένα ιδιαίτερα πιθανό φαινόμενο ντόμινο στις αξιολογήσεις των επενδυτών. Άλλωστες όλες οι χώρες της Ευρωζώνης έχουν να αναχρηματοδοτήσουν χρέος άνω του ορίου του 60% που προβλέπει το σύμφωνο του Μάαστριχτ.
2. Να αναληφθεί σχεδόν πλήρως το Ελληνικό χρέος από το σύνολο της Ευρωζώνης (ή της ΕΕ).
Αυτό προβλέπει ότι το κόστος του Ελληνικού χρέους θα βαρύνει όλες τις άλλες χώρες. Μία άδικη προοπτική για χώρες που δεν έχουν ευθύνη για την συσσώρευση του χρέους (άντε κάνα-δυο πούλησαν μερικά όπλα). Επίσης δημιουργεί κακό προηγούμενο για τις άλλες χώρες με προβληματικά δημοσιονομικά μεγέθη, οι οποίες θα μπορούν να ελπίζουν, αλλά και να απαιτήσουν ανάλογη αντιμετώπιση. Το χρέος των άλλων χωρών (πχ Ισπανία ή Ιταλία) είναι πολύ μεγαλύτερο από το Ελληνικό ως απόλυτα μεγέθη (πχ της Ιταλίας είναι 1.9τρις).
3. Να γίνει ελεγχόμενη αναδιάρθρωση (τι σημαίνει "ελεγχόμενη" δεν ξέρω, άρα: να γίνει αναδιάρθρωση).
Αυτή η λύση είναι η πιο ελκυστική με την πρώτη ματιά. Φαίνεται πολιτισμένη. Επίσης έχει και το προηγούμενο του Ντουμπάι που ένα μεσημέρι Παρασκευής ανακοίνωσε ότι θα καθυστερήσει τις πληρωμές του για 6 μήνες και δεν αντέδρασε κανείς. Όμως στην πράξη και στην ουσία έχει τα ίδια μειονεκτήματα με το πρώτο ενδεχόμενο. Ποιος θα επενδύσει στα ομόλογα της Ιταλίας και της Ισπανίας (και σε φαινόμενο ντόμινο των υπόλοιπων χωρών) αν δεν είναι βέβαιος ότι θα πάρει τα χρήματά του; Ακόμα και το επιτόκιο δανεισμού της Γερμανίας θα εκτοξευτεί.
Η πλέον ανώδυνη για τους Ευρωπαίους λύση είναι η 2η. Με ένα μικρό κόστος, γιατί το ελληνικό χρέος δεν είναι τεράστιο σε απόλυτα νούμερα, μπορούν να δείξουν ότι κανένας επενδυτής δεν πρόκειται να χάσει επενδύοντας σε Ευρώ. Επίσης επιβάλλοντας αυστηρά μέτρα στην Ελλάδα αποτρέπουν τις άλλες χώρες να συμπεριφερθούν το ίδιο ανεύθυνα. Βασική παράμετρος είναι να μην χαθεί όμως η κοινωνική συνοχή, καθώς μια τέτοια απώλεια θα μπορούσε να καταλήξει στην πλήρη αποδόμηση μέσω της ανεξέλεγκτης βίας.
Δεν βρίσκομαι μέσα στο μυαλό των Ευρωπαίων πολιτικών, αν και πιστεύω ότι αυτά τα έχουν υπόψη τους. Οι αποφάσεις τους σίγουρα λαμβάνονται με κριτήριο την εσωτερική κατανάλωση και το πολιτικό κόστος/όφελος Τελικά πιστεύω ότι η πραγματικότητα των αγορών θα τους υποχρεώσει να καταλήξουν στην 2η λύση. Επίσης, ο βαθμός πίεσης θα οριστεί από την κοινωνική αντίδραση στο εσωτερικό της Ελλάδας. Αν κάποια στιγμή ο έλεγχος αρχίσει να χάνεται υπάρχει η διέξοδος των εκλογών. Μετά θα υποχρεωθούν να αφήσουν την κατάσταση ως έχει και να εκτονώσουν την πίεση.
Σε κάθε περίπτωση δεν θα φτάσουμε σε επίπεδα εξαθλίωσης. Αυτό που φοβάται ο κόσμος δεν πρόκειται να γίνει. Ακόμα και στο 1ο ενδεχόμενο, ακόμα και με μια αποπομπή (απίθανο) από την ΕΕ και το Ευρώ, η κατάσταση θα έφτανε σε εξομάλυνση σύντομα. Η καταστροφή έχει διάφορα ονόματα (πόλεμος, σεισμός, τσουνάμι), αλλά οικονομική καταστροφή δεν υπάρχει. Δείτε άτομα που καταστράφηκαν οικονομικά πριν δέκα χρόνια. Μήπως όλοι τώρα είναι μια χαρά (έστω και λιγότερο πλούσιοι);
