Σωτήρες ή Προδότες;

Το ερώτημα του θέματος αναφέρεται στην Ελληνική κυβέρνηση. Μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα ψηφίστηκε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και έγινε και η οριστική διευθέτηση του χρέους.

Στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, όπως αναφέρεται και εδώ, επιλέγεται η ολοκληρωτική απεμπόληση του Ελληνικού κράτους. Χωρίς καμία υπερβολή. Η Ελληνική κυβέρνηση του Γεωργίου Α. Παπανδρέου δημιούργησε μια εταιρεία που θα ελέγχεται ουσιαστικά από την ΕΕ και θα έχει την δυνατότητα να παραδόσει όπου θέλει, ό,τι θέλει. Η πραγματικότητα, όπως προκύπτει από τον ίδιο το νόμο είναι ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη διατύπωση.

Η ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος από μόνη της επαρκεί για να χαρακτηριστούν οι κυβερνώντες ως προδότες. Όταν το διάβασα σκέφτηκα ότι καλύτερα να πτωχεύαμε, παρά να αφήναμε τη χώρα μας βορά σε κάθε ξένο.

Λίγες εβδομάδες μετά, η ΕΕ αποφάσισε την πλήρη ανάληψη του ελληνικού χρέους. Αν προσέξετε ακριβώς τι ορίζεται, θα παρατηρήσετε ότι:

• Δανείζουν τη χώρα μας με όσο κεφάλαιο χρειάζεται για να καλύψει τις δανειακές της υποχρεώσεις μέχρι το 2020.
• Αυτό το δάνειο είναι χαμηλότοκο και, κυρίως, με περίοδο χάριτος μέχρι το 2020!

Αυτό το τελευταίο, αν συνδυαστεί με το γεγονός ότι εντός της δεκαετίας αναμένεται να γίνει ένα ενιαίο υπουργείο οικονομικών της Ευρωζώνης και την έκδοση Ευρωομολόγου, σημαίνει ότι το χρέος μας παύει να βαραίνει την Ελλάδα. Μετά την περίοδο χάριτος το ενιαίο υπουργείο οικονομικών θα συντάσσει προϋπολογισμό για ολόκληρη την Ευρωζώνη και το χρέος όλων των χωρών θα αντιμετωπίζεται σε ενιαία βάση είτε με προϋπολογισμούς που θα περιλαμβάνουν και τα ευρωομόλογα.

Είναι προφανές, ότι οι χώρες της ΕΕ δεν θα αποφάσιζαν την ανάληψη του Ελληνικού χρέους αν δεν συνέβαιναν δύο γεγονότα:

1. Η ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος από την Ελληνική Βουλή.
2. Ο εκβιασμός των αγορών μέσω του "ντόμινο" απειλής χρεοκοπιών των οικονομιών της Ιταλίας και κατ' επέκταση της Γαλλίας και ακόμα και της Γερμανίας.

Αυτοί οι λόγοι με έχουν προβληματίσει στο βαθμό που δεν μπορώ να καταλήξω αν η σημερινή κυβέρνηση ελέγχεται από προδότες ή σωτήρες.

Επειδή είμαι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, θέλω να ελπίζω ότι οι καταχρηστικές δυνατότητες που παραδίνονται στους δανειστές μας μέσω του μεσοπρόθεσμου θα σκοντάψουν στην κοινοτική νομοθεσία. Έτσι κι αλλιώς σκοντάφτουν στο Ελληνικό σύνταγμα, αλλά θέλω να πιστεύω ότι είμαι απλώς αισιόδοξος και όχι... ηλίθιος.

Επιλεκτικό χτύπημα στους οίκους αξιολόγησης

Η χθεσινή (21.07.2011) απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντική για την Ελλάδα. Ουσιαστικά έλυσε το πρόβλημα χρέους. Όσο εντυπωσιακό κι αν ακούγεται, είναι εν τέλει απλό:

Μας δανείζουν χαμηλότοκα με άλλα 149 δις. Επιμηκύνουν την περίοδο αποπλήρωμής στα 30 έτη. Ακούγεται μέχρι και περίοδος χάριτος 10 ετών. 

Αν αυτά συνδυαστούν με την δηλωμένη πρόθεση να καταλήξουμε σε ένα ενιαίο υπουργείο οικονομικών, δημιουργείται η υπόνοια ότι μέχρι να έρθει η ώρα να αναλάβουμε σαν χώρα πλήρως τις υποχρεώσεις μας, αυτές θα έχουν ενσωματωθεί στην συνολική οικονομική πολιτική της Ευρωζώνης.

Τεχνικά, όμως, παρουσιάζεται η εξής "επιλεκτική" ιδιαιτερότητα: Μέσα στα συνολικά 260 δις (μαζί με το πρώτο πακέτο στήριξης του 2009) περιλαμβάνονται 30 δις από εθελοντική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Αυτό το ποσό είναι ουσιαστικά ασήμαντο και θα μπορούσε να καλυφθεί από τους οργανισμούς στήριξης (τρόικα) ή και θα μπορούσε να παραληφθεί εντελώς.

Η επιλογή για αυτά τα 30 δις γίνεται δεικτηκά προς τους οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι με τις εκθέσεις και τις βαθμολογήσεις τους επηρεάζουν το κόστος δανεισμού ή αναδανεισμού των χωρών. Με την τελευταία επίθεση στην Ιταλία (χρέος 1.9 τρις) φέρνουν σε δύσκολη θέση ολόκληρη την ζώνη του Ευρώ και αποτελούν κίνδυνο για την βιοσιμότητα του. Οι επιλογή να υποβαθμίσουν τις χώρες της Ισπανίας και κυρίως της Ιταλίας δεν δικαιολογείται από τα μακροοικονομικά τους δεδομένα.

Με την απαίτηση συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα οι οίκοι αξιολόγησης έρχονται σε πολύ δύσκολη θέση απέναντι στους δικούς τους πελάτες.

Ο λόγος είναι τα περιβόητα πλέον προϊόντα Credit Default Swaps (CDS). Αυτά αποτελούν ένα ασφάλιστρο μεταξύ δύο συμβαλλόμενων μερών για αποπληρωμή και αποζημίωση σε περίπτωση χρεοκοπίας μια χώρας. Στην περίπτωση της Ελλάδας έχουν συμφωνηθεί πολλά naked CDS (ασφάλεια χρεοκοπίας ομολόγων χωρίς να υπάρχει ομόλογο!). Αυτά γίνονται με ένα συμβόλαιο μεταξύ δύο μερών όπου συμφωνείται η μία πλευρά να λάβει ασφάλιστρα και να πληρώσει την άλλη σε περίπτωση χρεοκοπίας. Το συμβόλαιο περιλαμβάνει ότι τα δύο μέρη αποδέχονται ως κριτή για την χρεοκοπία έναν από τους οίκους αξιολόγησης. Συνεπώς ο οίκος (Fitch, S&P κ.α.) απολαμβάνει της εγχρήματης εμπιστοσύνης των δύο μερών.

Η παγίδα που τοποθέτησαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι το αν θα θεωρήσουν την συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην μετακύλιση (ή όπως αλλιώς διατυπωθεί) του χρέους της Ελλάδας πιστωτικό γεγονός χρεοκοπίας. Τα ιδρύματα που αγοράζουν CDS (ιδιαίτερα naked) θα πιέσουν να θεωρηθεί default το γεγονός της ανάληψης κόστους από τον ιδιωτικό τομέα και να λάβουν την προβλεπόμενη αποζημίωση. Φυσικά, όσοι πωλούν CDS ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει χρεοκοπία γιατί κανείς δεν χάνει υποχρεωτικά τα χρήματά του.

Εκεί οι οίκοι αξιολόγησης θα πρέπει να πάρουν μια απόφαση που θα καταστήσει δυσαρεστημένους τους μισούς πελάτες τους. Όποια απόφαση κι αν πάρουν δεν θα μπορέσουν να την τεκμηριώσουν πλήρως, καθώς η συγκεκριμένη διαχείρηση χρέους δεν έχει προηγούμενο στην υπάρχουσα οικονομική βιβλιογραφία.

Με αυτό τον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει ότι μπορεί να γίνει ευέλικτη και να καινοτομήσει σε καπιταλιστικές πρακτικές φέρνοντας σε δύσκολη θέση τους παραδοσιακούς γνώστες των οικονομοτεχνικών τεχνασμάτων. Επίσης, δείχνει ότι σε περίπτωση "παιχνιδιών" με τις οικονομίες των υπόλοιπων χωρών, μπορεί να πάρει αποφάσεις που θα εκθέσουν όσους πάνε να κερδοσκοπήσουν χωρίς να έχουν στέρεες βάσεις (αλλιώς η κερδοσκοπία είναι θεμιτή).

Πάντως, όλο αυτό το θετικό πακέτο έπεται της ψήφισης από την κυβέρνηση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, το οποίο αποτελεί την άνευ όρων παράδοση της πατρίδας μας στους δανειστές μας (δείτε προηγούμενο post).

Βιβλίο: A people's history of the United States

Αυτό το βιβλίο του Howard Zinn μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Και δεν θέλω να αναφερθώ στην ποιότητα του έργου του Zinn, καθώς αυτή έχει αναλυθεί αρκετά από του βιβλιοκριτικούς, αλλά και τους αναγνώστες μέσω του Amazon και του Barnes & Noble (φυσικά και αλλού).

Εντύπωση μου έκανε η ίδια η ιστορία των ΗΠΑ. Γεγονότα που είχα ήδη διαβάσει και τα γνώριζα απέκτησαν μια νέα διάσταση. Δεν ξέρω αν υπεύθυνο είναι το βιβλίο (που είναι εξαιρετικό), όσο η φάση που βρίσκεται αυτή την εποχή η σκέψη μου και οι επιρροές της εποχής.

Εντύπωση μου έκανε η αναρχική, αλλά τόσο άψογα λειτουργική, κοινωνία των ινδιάνων ιθαγενών. Η εικόνα των απολίτιστων βαρβάρων απέχει έτη φωτός από την τότε πραγματικότητα. Διέθεταν πολιτισμό υψηλής ποιότητας. Όμως η ειρηνική συμβίωση και η αξιοποίηση της γης που απλόχερα μπορεί να θρέψει τους πάντες δεν δημιουργεί τις συνθήκες ανάπτυξης πολεμικής άμυνας. Έτσι τα εξ Ευρώπης καθάρματα τους εκκαθάρισαν.

Ένας παραλληλισμός με την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που είναι σε εξέλιξη γίνεται από την αντίστοιχη διαδικασία στην Αμερική. Εδώ μπορεί να λέμε ότι προχωράμε "αργά", αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Για να φτάσουν οι ΗΠΑ στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η ΕΕ πέρασαν όχι μόνο πολλά χρόνια, αλλά κυρίως ματωμένα χρόνια. Εδώ, με την πρώτη οικονομική κρίση, έχουν ξεκινήσει οι πιέσεις για ενιαία (ομοσπονδιακή;) κυβέρνηση σε λιγότερο από 15 χρόνια από την θέσπιση του κοινού νομίσματος.

Σε αυτό που θέλω να σταθώ δεν είναι η ταχύτητα ενοποίησης. Περισσότερο σημαντική είναι η ελαχιστοποίηση του φόρου αίματος για αυτή την ενοποίηση. Στις ΗΠΑ για να φτάσουν στο σημείο που βρίσκονται τα τελευταία 80 χρόνια χρειάστηκαν άπειροι κοινωνικοί αγώνες, με απεργούς που εξαναγκάζονταν να δουλέψουν χωρίς καν δικαίωμα να παραιτηθούν, με εκτεταμένη δουλεία και εν συνεχεία ρατσικές διακρίσεις, με επί της ουσία δουλεία των λευκών με συμβόλαια πολυετούς εργασίας σε φεουδάρχες με μισθούς που δεν επαρκούσαν για δύο γεύματα φαγητό. Ο φόρος αίματος ήταν εξαιρετικά υψηλός. Τόσο από το οργανωμένο κράτος, όσο και από οργανωμένες ομάδες (πχ Ku Klux Klan). Εμείς, όπως φαίνεται, θα πληρώσουμε μόνο με οικονομικές απώλειες την διαδικασία της ενοποίησης (αν και σε παλαιότερες προβλέψεις μου σε απλούστερα θέματα έχω πέσει έξω).

Γενικά το βιβλίο αυτό το προτείνω ως μια ενδιαφέρουσα μελέτη της πάλης των τάξεων στις ΗΠΑ και την αυτοδιαμόρφωσή τους μέσα από αυτή.